Uitvaart
Op zondagmiddag rijd ik proef naar de kerk en de begraafplaats. Ik vind het altijd zo stressvol om te laat te komen op zulke momenten. Ik wil goed voorbereid zijn. Zeker op een plek waar ik niet eerder ben geweest probeer ik dat. Nu weet ik waar ik op maandagochtend moet parkeren. Voor de dienst weet ik waar ik moet zijn en door welk steegje ik moet rennen om weer bij de auto te komen. Ook de route naar de begraafplaats rijd ik proef. Alles is duidelijk. Geen ‘angst’ meer om te laat te komen en niet te weten waar te moeten zijn. Zo ben ik één keer in de haast geflitst toen ik van de ruimte waar de dienst werd gehouden naar het restaurant moest rijden. Daar werd het leven van degene gevierd. Ik wil altijd de auto of de betrokkenen aan zien komen en daar foto’s van maken. Alle momenten meepikken.
De dag erna ben ik natuurlijk een half uur te vroeg. Prima. Ben alleen een donker mondkapje vergeten mee te nemen. Strepen en groen heb ik bij me. Dat staat niet. Gelukkig krijg ik er één van de uitvaartverzorger, een zwarte. Voor nu zit er standaard een donker mondkapje in mijn fotografie-tas.
Afscheid
De partner komt aan en ik merk dat mijn fotografie op dat moment niet wordt gewaardeerd. Er wordt weggekeken en ik stop met foto’s maken. Soms is het irritant om zo gevoelig te zijn en veel mee te krijgen. De echte paparazzi fotograferen juist op zulke momenten denk ik. Ik pak een ander moment. In de kerk staan er kleine groepjes mensen. Iedereen op gepaste afstand. Er is een live stream aanwezig. Ik kijk waar camera’s hangen zodat ik kan voorkomen in en door het beeld te lopen. Het voordeel van vroeg / op tijd aanwezig zijn is het proeven van de sfeer, foto’s maken van details en alvast wat mensen op de foto zetten. Zodra de dienst begint beweeg ik minder en ben op gepaste afstand aanwezig.
Corona
Het is een belangrijk persoon geweest en in ‘gewone’ tijden had de kerk waarschijnlijk helemaal vol gezeten. Aan de ene kant wordt het afscheid intiemer en aan de andere kant is er een gemis. Ik hoor van veel mensen dat het napraten, Waar ken jij mijn moeder van?, Hoe heeft hij dat toen gedaan?, wordt gemist. Het is fijn een net aan herinneringen op te halen bij mensen die wat verder van je af staan en dichtbij een van je ouders, partner hebben gestaan. Ook de keuze van wie wel en wie niet wordt als ingewikkeld ervaren. Dan maar allemaal niet. Hoeven we niet de keuze te maken en stoten we niemand (of iedereen) tegen het hoofd. Moeilijke keuzes in een verdrietige tijd. Andere geluiden zijn er ook. De intimiteit, het kleine wordt gewaardeerd.
Liefdevol
De partner spreekt als eerste. Prachtige schets van het leven van de overledene. Zo veel samen meegemaakt. Ik hoor veel en ook weer niet. Het voorzichtige bewegen, het onopvallend zijn kost aandacht. Af en toe mijn lens wisselen om de partner wat dichterbij te kunnen vastleggen zonder dat ze last van me heeft. Een kleindochter speelt muziek en er is ruimte en tijd om er te zijn. Echt fijn. Geen haast. Veel rust.
Kerkklokken
Na de dienst luiden de kerkklokken. Zo intens en bijzonder. De kist wordt door een deel van de kleinkinderen naar buiten gedragen. Het is wel gek dat er geen gezichten meer kunnen worden gefotografeerd. Deze worden grotendeels bedekt door de mondkapjes. Ik maak snel wat foto’s en ren naar de auto. Bij de begraafplaats aangekomen staan er twee heren. Zij wachten mee. Het duurt lang voordat de auto er is. Ze hebben nog een extra rondje gereden langs belangrijke plekken voor de overledene. Vandaar.
Intimiteit
De kist wordt uit de auto getild en geplaatst op de baarwagen. De kinderen en kleinkinderen staan om het graf heen. Een grote familie. Het verdriet is voelbaar. Vanaf een heuveltje fotografeer ik het geheel. Het is mooi en koud weer. Er wordt nog wat gezegd bij het graf, de kist daalt met touwen in het graf neer en iedereen neemt persoonlijk afscheid. De laatste die overblijven zijn de kinderen. Zij staan gearmd naar beneden te kijken. Een intiem moment. Bijzonder als je zo hecht bent met elkaar en daar in gezamenlijkheid kan zijn. Ik geniet van dit moment van intimiteit. Het omschrijft precies wat de overledene bracht, warmte.
